Украінская вёска ў Чыкаґа

Штат Ілінойс, ЗША, чэрвень 2015
Google Мапы, Яндэкс.Мапы

У Чыкаґа ёсьць невялікі гістарычны раён, які носіць назву Ukrainian Village — адзіны ў сваім родзе ўкраінскі квартал за мяжой, які захоўвае ярка выяўленыя вонкавыя рысы ўкраінскай нацыянальнай ідэнтычнасьці. Тут знаходзяцца некалькі ўкраінскіх цэркваў, культурных і камэрцыйных прадпрыемстваў — такога няма больш нідзе, хоць раёнаў зь вялікай канцэнтрацыяй выхадцаў з Украіны ў вялікіх гарадах заходніх краін дастаткова. Менавіта гэты раён фіґуруе ў фільме «Брат-2».

Першапачаткова раён быў вёскай у прамым сэнсе слова — калі Чыкаґа яшчэ не разросься, тут была сельская мясцовасьць. У канцы 19 стагодзьдзя тут пачалі сяліцца славянамоўныя іміґранты з Усходняй Эўропы, у асноўным палякі і славакі. З пачаткам Першай сусьветнай вайны пачаўся масавы прыток этнічных украінцаў з Аўстра-Вугоршчыны і Расейскай імпэрыі. Наступныя катаклізмы стагодзьдзя — рэвалюцыя і грамадзянская вайна ў Расіі, бальшавізм, калектывізацыя і голад у СССР, нацысцкая акупацыя і зьмена яе наступам Чырвонай арміі — выклікалі некалькі хваляў эміґрацыі з тэрыторыі сучаснай Украіны, і Чыкаґа стаў адным з важных яе напрамкаў у Новым сьвеце.

Сёньня ў Чыкаґа пражывае каля 46 000 украінцаў — гэта значна менш, чым, напрыклад, у Нью-Ёрку, дзе іх каля 160 000. Тым ня менш, такі ўкраінскі раён ёсьць толькі тут (у астатніх гарадах ўкраінцы часьцей за ўсё жывуць уперамешку зь іншымі іміґрантамі з былога СССР). Ва Ўкраінскай Вёсцы Чыкаґа пражывае каля 15 000 выхадцаў з Украіны і іх нашчадкаў, яна зьяўляецца важным культурным цэнтраў ўкраінскае дыяспары.

Большая частка ўкраінскіх прадпрыемстваў сканцэнтраваная на прылеглым да раёна з поўдня прашпэкце Вэст-Чыкаґа Авэню, прыкладна паміж вуліцамі Норт-Дамэн авеню і Норт-Вэстэрн авэню (найбліжэйшыя станцыі мэтро — Дывіжн і Чыкаґа на сіняй галіне). Адсюль бачны цэнтар горада з хмарачосамі.

Зрэшты, калі вы чакаеце тут убачыць нешта накшталт украінскага Брайтан-біч або Чайна-таўна, з кучай крам і натоўпамі суайчыньнікаў Тараса Шаўчэнкі і Івана Франко, якія гуляюць па вуліцы, вы расчаруецеся — раён насамрэч вельмі малы. Пара-тройка прадуктовых крам, столькі ж рэстаранаў, адзін украінскі банк, некалькі офісаў арґанізацый дыяспары, тры царквы, ды некалькі кантор з украінскімі сьцягамі — вось уласна, і ўсё.

Калі вы едзеце на машыне, і не вельмі ўважліва глядзіце па баках, яго лёгка праскочыць зусім.

Таму ўважліва шукайце вачыма сіне-жоўтыя сьцягі і добра прыкметны з-за дамоў украінскі касьцёл, які рэзка вылучаецца на фоне мясцовай архітэктуры.

На вуліцы разьмешчаныя будынкі розных арґанізацый дыяспары, гісторыя якіх налічвае некалькі дзесяцігодзьдзяў. Пласт — найстарэйшая ўкраінска-амэрыканская арґанізацыя скаўтаў, заснаваная ў 1911 годзе.

«Самопоміч» («самадапамога») — заснаваная пасьляваеннай эміґрацыяй арґанізацыя ўзаемнай дапамогі. Пры ёй быў створаны свой крэдытны каапэратыў, які існуе і дагэтуль. Адрозьненьне крэдытнага каапэратыва ад проста банка ў тым, што ён выдае пазыкі і прымае ўклады толькі ад сваіх членаў, у якія ў дадзеным выпадку бяруць толькі людзей ўкраінскага паходжаньня альбо членаў арґанізацый дыяспары.

Украінскі інстытут сучаснага мастацтва. У Амэрыцы ёсьць некалькі ўкраінскіх музэяў.

Розныя ўкраінскія прадпрыемствы.

Крамы.

Сувэнірныя сьцяжкі і ўкраінскія паштоўкі ў адной з крамаў.

У раёне ёсьць тры царквы, якія прадстаўляюць асноўныя нацыянальныя канфэсіі. Праваслаўная (належыць да Канстантынопальскага патрыярхату).

Каталіцкая.

У маёй сьвядомасьці кірыліца чамусьці дрэнна спалучаецца з каталіцтвам.

Пры ёй утрымліваецца ўкраінская каталіцкая школа, якая навучае дзяцей зь дзіцячага садка па 8 кляс. Па сутнасьці гэта проста звычайная амэрыканская прыватная школа зь некаторым сымбалічным украінскім ухілам, у якой на анґельскай вучацца дзеці розных нацыянальнасьцяў (у адваротным выпадку яе існаваньне было б эканамічна немэтазгодным).

Грэкакаталіцкая (або ўніяцкая) царква, якая падпарадкоўваецца Ватыкану, але абрады і афармленьне ў ёй як у праваслаўных.

У праваслаўных нейкія вельмі старыя і выцьвілыя сьцягі. Хто-небудзь, патлумачце гэтым хлопцам, што калі сьцяг страпаны або пабляклы, яго варта замяніць, інакш, згодна з правіламі выкарыстаньня сьцягоў, гэта лічыцца непавагай.

У раёне ёсьць і іншыя цэрквы, напрыклад, расейская.

Або польская зь цікаўнай архітэктурай і помнікам папу Яну Паўлу II.

Сіне-жоўтыя сьцягі часам трапляюцца і на прыватных дамах. У ЗША, калі вы вывешваеце замежны сьцяг, побач прынята вешаць амэрыканскі. Насуперак папулярнай памылцы, вывешваць толькі замежны не забаронена фэдэральным законам, хоць гэта таксама лічыцца непаважлівым.

На многія вокны прылепленыя налепкі пра салідарнасьць з Украінай.

Таблічка «сочым за раёнам, калі што, тэлефануем у паліцыю». Напрыклад, калі каля вашага дома ходзіць падазроны барадаты маскаль з фотаапаратам.

Цягныбок ухваляе.

Сам па сабе раён вельмі ціхі і прыемны, і афіцыйна лічыцца гістарычнай славутасьцю Чыкаґа.

Ён лічыцца дабрабытнейшым за прылеглыя да яго.

У Чыкаґа існуе такая зьява, як ганаровыя імёны вуліцаў. У нулявых гадах 20 стагодзьдзя муніцыпалітэт вырашыў ліквідаваць блытаніну з гарадзкой навіґацыяй — мноства тых жа самых вуліц у розных раёнах насіла розныя імёны і мела сваю ўласную нумарацыю, а пасьля паглынаньня горадам бліжэйшых вёсак гэтая праблема асабліва пагоршылася. Было вырашана, што ўсе прашпэкты, якія цягнуцца на многія кілямэтры, атрымаюць адзіныя імёны або нумары, а таксама адзіную для кожнага зь іх нумарацыю дамоў. Аднак, жыхарам раёнаў дазволілі надаваць вуліцам «ганаровыя імёны» — які-небудзь прашпэкт у межах аднаго раёна можа мець дадатковую назву, з мэтай увекавечыць чалавека ці гістарычны тапонім. Такая сыстэма выкарыстоўваецца ў многіх амэрыканскіх гарадах. Таму афіцыйныя назвы вуліц у ЗША заўсёды вельмі некрэатыўныя — Заходні бульвар, вуліца Азёрная, вуліца Вязаў, прашпэкт Вашынґтона, альбо навогул адсутнічаюць, замест гэтага выкарыстоўваючы нумары (1-я вуліца, 2-я вуліца, 42-я вуліца), што, зрэшты, моцна спрашчае навіґацыю (асабліва улічваючы, што пляніроўка амэрыканскіх гарадоў звычайна ўяўляе ідэальную квадратную сетку). Адна вуліца рэдка калі мае больш чым адну назву (што ня рэдкасьць для Эўропы), нават калі расьцягнутая на 30 кілямэтраў. А для ўвекавечаньня каго-небудзь даюцца ганаровыя імёны, якія не выкарыстоўваюцца ў афіцыйным адрасаваньні. Асноўныя імёны вуліц звычайна пішуцца на зялёных таблічках, ганаровыя — на карычневых. Гэтая вуліца ў межах Украінскае Вёскі носіць ганаровае імя Андрэя Шаптыцкага (1865—1944) — украінскага грэкакаталіцкага сьвятара і грамадзянскага дзеяча.

Кітаянка-зомбі.

Завулкі выкарыстоўваюцца для ґаражоў і захоўваньня сьмецьцевых бакаў. Чорных — для звычайнага сьмецьця, сініх — для перапрацоўваемага.

Змаганьне з пацукамі.

Чыкаґскі стандартны прыпынак і аранжавы сьмецьцевы кошык.

Слуп з налепкамі.

Рэкляма ўкраінскага мерапрыемства.

Украінамоўных жыхароў я сустрэў — як пажылых (яны выглядалі як тыповыя амэрыканцы, якіх я б анізавошта не адрозьніў бы, калі б не пачуў украінскую гаворку), так і сярэдняга ўзросту і маладых, якія выглядалі як тыповыя ўсходнеэўрапейцы. Але прадстаўнікоў іншых нацыянальнасьцяў сустрэў яшчэ больш.

Нажаль, Украінская Вёска паступова становіцца ўсё меней ўкраінскай — старое пакаленьне сыходзіць, а іх нашчадкі асымілююцца і зьязджаюць, ператвараючыся ў амэрыканцаў і губляючы сувязь са сваёй культурай. Этнічны склад раёна становіцца ўсё больш разнастайным, і доля украінцаў няўхільна падае. Большая частка ізноў прыбылых іміґрантаў з Украіны звычайна селіцца ў расейскамоўных раёнах, паколькі расейскай мовай валодаюць значна лепш (па маіх назіраньнях, свабодна ўкраінскай валодаюць толькі жыхары заходніх рэґіёнаў, большасьць жа гавораць на расейскай або на суржыку), і працу бяз знаньня анґельскай там знайсьці прасьцей. Зь іншага боку, для такога невялікага раёна ізноў прыбылых украінамоўных цалкам хапае, украінскія арґанізацыі і інстытуты, няхай і некалькі амэрыканізаваныя, працягваюць функцыянаваць — справы ідуць цалкам нармальна, асабліва на фоне вельмі жаласнага стану справаў беларускай дыяспары.

* * *

Вячэраў я ў маленькім рэстаране «Стары Львоў».

Кампанія ў ім сабралася цікаўная — чорная дзяўчына, якая працуе выкладчыкам анґельскай мовы ў Кастраме (!), і якая прыехала на вакацыі (па яе словах, у Расеі яна адчувае сябе значна камфортней і бясьпечней, чым на сваёй радзіме, у ЗША), расейскамоўны чувак з Адэсы, двое амэрыканцаў, і бармэн/афіцыянт на імя Мар’ян са Львова. Ня буду перадаваць увесь зьмест гутарак, але выкажуся крыху па «ўкраінскім пытаньні».

Нягледзячы на ​​валоданьне ўкраінскім мовай, я ніколі не хаваю, што я з Расеі, паколькі «фашысты-бандэраўцы, якія ненавідзяць усё рускае» існуюць толькі ў хворым уяўленьні спажыўцоў расейскай дзяржпрапаґанды. У рэальнасьці ўкраінцы, нават самыя заходнія, добра ставяцца да расейцаў, зразумела, пры ўмове, што тыя паважаюць украінскую культуру, мову, самабытнасьць і незалежнасьць, і не падтрымліваюць аґрэсію супраць Украіны. Іншымі словамі, украінцы разумеюць розьніцу паміж расейцам і «ватнікам». Сам жа я не магу зразумець якраз «ватнікаў», гэта значыць расейскіх шавіністаў, якія ніколі не саромеліся свайе адкрытае пагарды да ўсяго ўкраінскага, але пры гэтым дзівяцца, за што іх не любяць.

Як сказаў Мар’ян, нянавісьці да Расеі ён не адчувае, але дзеяньні Расеі адносна Ўкраіны за апошнія паўтары годы адчуваюцца «як нож, загнаны ў сьпіну». Вядома, мне, як расейцу, непрыемна чуць такія рэчы — нават калі ты ніколі не падтрымліваў дзеяньняў Пуціна і катэґарычна не ўхваляў аґрэсіі і шавіністычнай гістэрыі, ты ўсё роўна зьяўляешся прадстаўніком Расеі, а значыць і маральна нясеш нейкую частку калектыўнай адказнасьці за яе дзеяньні. З гэтым пачуцьцём віны нічога нельга зрабіць — яно яшчэ шмат дзесяцігодзьдзяў будзе перасьледваць кожнага расейца, здольнага да нацыянальнай рэфлексіі.