Коўна

Ковенскі павет, Летува, сьнежань 2015
Google Мапы, Яндэкс.Мапы

Што можа быць лепш за Каляды ў Эўропе? Падумаўшы так, я вырашыў па дарозе на поўнач на пару дзён зганяць у Летуву. Бо ж яна ўжо 11 гадоў як Эўропа, а ехаць зусім блізка, плюс мне вельмі цікава даведацца, наколькі эўрапейскімі пасьпелі стаць краіны, што калісьці былі часткай СССР, і як ідуць іх посьпехі ў пераадоленьні разрухі сацыялізму.

Каб трохі зэканоміць на квітках і не плаціць дадаткова за гатэль, я вырашыў ехаць цягніком. Адзіны цягнік, якім можна даехаць з Масквы да Вільні — 029 Масква—Калінінград (летувіскі цягнік Масква-Вільня быў нядаўна скасаваны). Квіткі вельмі дарагія — пляцкарт туды-назад каштаваў ажно

Памылка на сайце: немагчыма паказаць сьпіс валютаў, бо функцыя функция currencies() ня вызначаная. Крыварукі аўтар выпадкова зацёр патрэбны файл. Бэкапы, гіт - не, ня чулі :(

Памылка на сайце: немагчыма паказаць сьпіс валютаў, бо функцыя функция currencies() ня вызначаная. Крыварукі аўтар выпадкова зацёр патрэбны файл. Бэкапы, гіт - не, ня чулі :(

У першы дзень было вырашана зьездзіць у Коўна (у гэтым горадзе я сустракаў з бацькамі 1992 год, але з тых часоў нічога не запомніў, таму гэты візыт быў як першы). Нягледзячы на ​​25 сьнежня на календары, праґноз цэлы дзень абяцаў дождж, таму я пакінуў квадракоптэр ў камэры захоўваньня, і паехаў туды на электрычцы, якая вельмі спадабалася. Лякаматывы і вагоны чэскія («Škoda Vagonka»), саставы кароткія, з 3 ваґонаў, але ў кожным па 2 паверхі, ёсьць сядзеньні 1 і 2 клясы, у кожнага крэсла ёсьць разэтка. Не хапала толькі вай-фаю. Квіток у 2 клясу на кірунку Вільня—Коўна каштуе

Памылка на сайце: немагчыма паказаць сьпіс валютаў, бо функцыя функция currencies() ня вызначаная. Крыварукі аўтар выпадкова зацёр патрэбны файл. Бэкапы, гіт - не, ня чулі :(

Рэйкавы аўтобус — ідэальнае рашэньне для ліній з малым пасажырапатокам.

Назва горада мае летувіскае паходжаньне. У сучаснай беларускай мове часьцей ужываецца летувіскае «Каўнас» (гэтая назва стала набываць папулярнасьць у 1940-я гады, пасьля далучэньня Летувы да СССР), хаця ў клясычным правапісе перавага аддаеца традыцыйнай славянскай назьве «Коўна». У горадзе ёсьць прыгожы гістарычны цэнтар, разьмешчаны ў другім канцы ад вакзала (каб туды трапіць, давядзецца прайсьці або праехаць увесь горад).

Гарадзкая плошча.

Захавалася шмат гістарычных будынкаў і цэркваў. У часы Вялікага Княства Літоўскага Коўна было сталіцай Троцкага ваяводзтва, падчас Расейскай імпэрыі — цэнтрам Ковенскай ґуберні, а ў 1922—1939 гадах — фактычнай сталіцай першай Летувіскай рэспублікі (юрыдычна сталіцай была Вільня, якая ў той час знаходзілася ў складзе Польшчы).

Горад стаіць на рацэ Нёман, вядомай у Летуве як Нэмунас.

Побач з цэнтрам знаходзіцца Ковенскі замак 14 стагодзьдзя, што ў часы Вялікага Княства Літоўскага былы фортпостом у абароне супраць крыжакоў з Тэўтонскага ордэна. Сёньня захавалася прыкладна трэцяя частка крэпасьці. Нядаўна вежа падвергнулася рэканструкцыі, зробленай так, каб было відаць, дзе гістарычная частка, а дзе сучасная, што зьяўляецца правільным падыходам — ​​з аднаго боку, гэта дае ўяўленьне пра тое, як аб’ект выглядаў раней, з другога — сумленна разьмяжоўвае гістарычную частку і навабуд. На прыкладзе вежы добра відаць, што замак у розныя эпохі рэканструяваўся ня раз.

Помнік князю Вітаўту (рэпліка статуі, якая стаяла тут у 1932—1952 гг.), пры якім княства дасягнула найбольшых памераў, і сумесна з Польшчай разьбіла Тэўтонскі ордэн. Князь намаляваны топчачым 4 ворагаў — нямецкага рыцара, маскоўскага віцязя, татарына і паляка. Гістарычная міталёґія Летувіскай рэспублікі круціцца вакол пастуляту аб тым, што Княства было дзяржавай летувісаў, але гістарычная дакладнасьць гэтага выклікае сумневы. Насамрэч ВКЛ было шматнацыянальным дзяржавай, якую насялялі продкі многіх сучасных народаў — ня толькі летувісаў, але й беларусаў, украінцаў, палякаў і іншых. Лічыць сучасную Летуву адзінай спадчыньніцай ВКЛ гістарычна няправільна, летувісы не былі ў княстве адзінай дамінуючай нацыяй. Аб многім сьведчыць той факт, што ў справаводзтве Княства выкарыстоўвалася зусім не летувіская, а заходнеруская мова (саманазвы: «руский языкъ», «руска мова»), сучаснымі нашчадкамі якое зьяўляюцца беларуская і ўкраінская.

Але хопіць гісторыі, бо нас больш цікавіць сучаснасьць. Паглядзім, што гэты горад уяўляе зь сябе сёньня. Скажу адразу: маіх чаканьняў пабачыць тут Эўропу ён не апраўдаў. Калі зайсьці за вугал, адразу бачыш, што нават гістарычны цэнтар знаходзіцца далёка не ў здавальняючым стане.

Часам прама Абхазія нейкая.

Літаральна за некалькі крокаў ад галоўнай плошчы можна ўбачыць такое.

Ці такое. Разьбіты брук, сьцены абвальваюцца.

Агульнае ўражаньне ад Коўна — звычайны постсавецкі горад. Па мерках Расеі — ОК, па мерках Эўропы — бедная ваколіца.

Галоўная пешаходная вуліца, алея Лайсьвес (laisvė — свабода).

Вялікая царква на папярэдняй фатаґрафіі напачатку вуліцы — храм Сьвятога Міхаіла Арханёла, праца архітэктара К. Лімарэнкі. Будынак пабудаваны ў нэовізантыйскім стылі, з-за чаго можна памылкова падумаць, што гэта праваслаўны храм. На самай справе ён каталіцкі. У Летуве каля 80% насельніцтва спавядаюць каталіцтва, што моцна адрозьнівае яе ў гэтым пляне ад Латвіі і Эстоніі, дзе сярод тытульных нацыяў больш распаўсюджана лютэранства, а з-за значна большага адсотка рускіх таксама распаўсюджана праваслаўе.

Дарэчы, пра рускіх. Летува была адзінай прыбалтыйскай рэспублікай, якая пасьля аднаўленьня незалежнасьці прадаставіла грамадзянства ўсім жыхарам ЛетССР, уключаючы тых, хто прехаў туды ў часы СССР. Але летувісам прыняць такое рашэньне было проста — расейскамоўныя складалі толькі 12% насельніцтва рэспублікі, і, такім чынам, не маглі паўплываць на агульны вэктар разьвіцьця краіны. Расейцы Летувы былі таксама мацьней інтэґраваныя — знаходзячыся ў такой меншасьці, яны былі вымушаныя лепш ведаць летувіскую мову. У Эстоніі й Латвіі сытуацыя была іншай — расейскамоўныя складалі адпаведна 35% і 42% насельніцтва, большасьць ня ведала моў тытульных нацый і была ад іх культурна адчужанай. Эстонцы і латышы небеспадстаўна палічылі, што такая вялікая колькасьць расейскамоўных, валодаючы выбарчым правам, пачне пасьпяхова процідзейнічаць палітыцы эўраінтэґрацыі і нацыянальнага адраджэньня, таму грамадзянства ім вырашылі не даваць.

Будынкі, пабудаваныя ўжо ў постсавецкі пэрыяд.

Вельмі клясны будынак у стылі мадэрн — каталіцкая Царква Уваскрэсеньня Хрыста, збудаваная на ўзгорку. Заснаваная ў 1930-я гады, з 1952 года па 1988 ўнутры будынка знаходзіўся радыёзавод. На даху разьмешчаная аглядная пляцоўка з добрым відам на горад, але я туды не пасьпеў.

Навогул па горадзе раскідана даволі шмат цікавых старых дамоў розных стыляў і эпох, і рознай ступені захаванасьці.

Многія тратуары выкладзены пліткай, але, падобна, гэта было зроблена вельмі даўно, бо яна часта няроўная і абшарпаная.

У цэлым тратуары так сабе.

Каб наблізіцца да Эўропы, для галачкі намалявалі роварную дарожку. Слуп на шляху? Каму ён перашкаджае, раварыстаў жа ўсё адно няма.

Паркоўкі ў цэнтры платныя, гэта правільна.

Паркоўкі нейкія дзіўныя — неразьмечаная прастора ў паўтары шырыні аўтамабіля, прычым ўставаць трэба папярок. У выніку частка машыны перакрывае вуліцу, а частка — ходнік. Бывае, што ходнік настолькі вузкі, што пры наяўнасьці машын па ім складана прайсьці.

Часам машыны стаяць проста на ходніках.

Сустрэлася некалькі падземных пераходаў, што дасталіся ў спадчыну ад СССР, ад якіх ніхто не сьпяшаецца пазбаўляцца, хоць гэта дрэнна.

З-за дрэннага пакрыцьця і дрэнажу ў горадзе шмат лужын.

Дварам таксама няма чым пахваліцца, яны пабітыя і без пакрыцьця. Машыны выносяць зямлю на вуліцы, з-за гэтага ў горадзе брудна. Тая ж самая праблема, што і ў Расіі.

Уезды у двары заўсёды агароджаныя палавіністымі трохкутнымі варотамі.

Памыйніцы сустракаюцца як для паасобнага збору (у парадку выключэньня), так і звычайныя, для зьмешанага. У гарадзкіх камунальнікаў цікавы ляґатып ў выглядзе валіка машыны для чысткі вуліц — яго наносяць на ўсе сьметніцы. «Švara» зь летувіскай перакладаецца як «чысьціня».

Мясцовая асаблівасьць — паштовыя скрыні разьмяшчаюцца не ў пад’ездах, як прынята на тэрыторыі былога СССР, а звонку, на сьцяне дома або на плоце.

Гэта тычыцца нават хрушчовак.

Часам можна ўбачыць падвешаныя ліхтары (як у Даніі).

Ковенскі стрыт-арт і муралы.

Прыгожыя дэталі.

Дарожнае пакрыцьцё на асноўных вуліцах добрае, хаця разьметка ёсьць ня ўсюды.

На другарадных — як пашанцуе.

На пераходах часта малююць ня зэбру, а рысачкі па краях. Эканомяць фарбу.

Для грамадзкага транспарту ёсьць вылучаныя лініі.

У Коўне ходзіць тралейбус, альбо старыя чэшскія Škoda 14Tr (іх можна ўбачыць у шматлікіх гарадах, уключаючы нават Сан-Францыска), альбо новыя польскія Solaris Trollino 12 (або аўтобусы той жа фірмы). Ва ўсіх над кабінай прымацаваныя якія-небудзь сьцяжкі — Летувы, ЭЗ або тралейбуснага парка.

Маршруткі таксама ёсьць.

Паштовыя скрыні Летувіскай пошты.

Таксафоны адкрытыя і закрытыя.

Піктаґрамы на знаках вельмі схематычныя.

Сьветлафор.

Часам сустракаюцца больш-менш прыстойныя, «эўрапейскія» ракурсы.

Але ў цэлым неяк так — дэпрэсыўненька.

Вымова летувіскай мовы гучыць вельмі падобна на славянскія. Калі не прыслухоўвацца, здаецца, што гавораць па-расейску (у латыскай вымова й інтанацыі зусім іншыя).