Сухумі
Абхазія*, травень 2016
Google Мапы, Яндэкс.Мапы
Давайце нарэшце пройдземся па вуліцах Сухумі. Калісьці гэта быў вельмі прыгожы паўднёвы горад.
У часы Расейскай імпэрыі ён знаходзіўся ў Кутаіскай губэрні, і ўжо тады карыстаўся папулярнасьцю ў якасьці курорту. У многіх прадстаўнікоў расейскага дваранства тут былі дамы й дачы.
Па колькасьці цікавай архітэктуры канца 19 — пачатку 20 стагодзьдзя гарады Грузіі заўсёды вылучаліся на фоне многіх іншых гарадоў тагачаснай Расейскай імпэрыі. Цяпер справы з гэтай спадчынай абстаяць няважна. Але калі ў сучаснай Грузіі яе яшчэ неяк спрабуюць захоўваць і рэстаўраваць, то ў гэтым адколатым рэґіёне ўсё вельмі і вельмі дрэнна. Гістарычная архітэктура ў Абхазіі развальваецца на вачах.
Як правіла, найкаштоўнейшыя ўзоры архітэктуры знаходзяцца ў найгоршым стане. На рэканструкцыю і ўтрыманьне такіх дамоў трэба шмат грошай, таму прасьцей рабіць, як з домам Саўміну, то бок не рабіць навогул нічога.
Адноўленыя гістарычныя будынкі ёсьць, але іх ня вельмі шмат.
Пэўныя зрушэньні ёсьць. Некаторыя будынкі, што шмат гадоў прастаялі ў занядбаным стане, цяпер у рыштаваньні. Нажаль, многае зь таго, што яшчэ засталося, папросту не пасьпее дажыць да таго моманту, калі да яго дойдуць рукі.
У савецкі час Сухумі быў марскім курортам ўсесаюзнага маштабу. Пра гэта цяпер нагадваюць высокія закінутыя гасьцініцы каля мора.
Калянада.
Адзін з найвядомейшых будынкаў Сухумі, гатэль «Абхазія». Гэты будынак 1936 году пабудовы не выкарыстоўваецца значна даўжэй — з 1985 года, калі тут адбыўся моцны пажар. У 2008 годзе яго набыў інвэстар, які паабяцаў аднавіць гатэль за 4 гады, але з тых часоў нічога не зьмянілася.
З такой прыродай і кліматам абхазам сам бог вялеў як мага больш актыўна разьвіваць турыстычную галіну. Толькі самі яны ня вельмі да гэтага імкнуцца. Я адмыслова пахадзіў па форумах і турыстычных сайтах, каб пачытаць, што пра Абхазію пішуць аматары традыцыйнага курортнага адпачынку. У асноўным гэта скаргі. Скардзяцца на нізкі ўзровень сэрвісу і завышаныя цэны. Адзначаюць дрэнную інфраструктуру і высокі ўзровень злачыннасьці (асабліва крадзяжоў), шмат дзе нахабнае і хамскае стаўленьне прадстаўнікоў мясцовага насельніцтва. Па словах курортнікаў, мясцовыя жыхары пастаянна спрабуюць разьвесьці на грошы, падмануць або прадаць нешта падробленае. Пляжы брудныя і неўладкаваныя, а мясцовая міліцыя вельмі карумпаваная. З плюсаў называюць толькі прыроду. Гэта не я пішу, гэта водгукі іншых людзей, але пасьля таго, што я сам тут убачыў, няма падставаў ім ня верыць.
Закінуты марскі вакзал Сухумі падобны на акіянічны ляйнэр.
У адрозьненьне ад ускраін, шматпавярхоўкі ў цэнтры гораду заселеныя цалкам (выбітых вокнаў няма) — усё-ткі попыт на жыльлё тут большы. Сярэдні кошт квадратнага мэтра ў горадзе —
Памылка на сайце: немагчыма паказаць сьпіс валютаў, бо функцыя функция currencies() ня вызначаная. Крыварукі аўтар выпадкова зацёр патрэбны файл. Бэкапы, гіт - не, ня чулі :(
(у цэнтры —Памылка на сайце: немагчыма паказаць сьпіс валютаў, бо функцыя функция currencies() ня вызначаная. Крыварукі аўтар выпадкова зацёр патрэбны файл. Бэкапы, гіт - не, ня чулі :(
, на ўскраінах —Памылка на сайце: немагчыма паказаць сьпіс валютаў, бо функцыя функция currencies() ня вызначаная. Крыварукі аўтар выпадкова зацёр патрэбны файл. Бэкапы, гіт - не, ня чулі :(
). Цана моцна залежыць ад стану кватэры (бо могуць прадаваць нават проста пустыя бэтонныя скрынкі бяз вокнаў і дзьвярэй, як у пазамінулым апавяданьні. Цікава, што ў абвестках у якасьці дадатковай перавагі могуць указаць тое, што кватэра «даваенная» — то бок першапачаткова належала ўладальніку, а не грузінскай сям’і, якая ўцякла падчас этнічных чыстак. Празрысты намёк на гіпатэтычную магчымасьць рэстытуцыі.
Дарэчы, заканадаўства Абхазіі забараняе продаж жыльля тым, хто ня мае абхазскага пашпарта (то бок расіянін купіць кватэру тут ня зможа). Купляць можна толькі камэрцыйную нерухомасьць, але навогул рабіць гэтага ня варта. Нягледзячы на тое, што Абхазія быццам бы лічыцца для Расеі сяброўскай краінай, мясцовым расейцам там жывецца ня соладка. Гэта зрэдку прызнаюць нават дзяржаўныя расейскія СМІ, якія лічаць за найлепшае абыходзіць тэму дыскрымінацыі расейцаў у краінах з дружнымі рэжымамі. Нават яны паведамляюць, што расейцы, якія жывуць у Абхазіі, часта падвяргаюцца дыскрымінацыі (гаворка ідзе менавіта пра этнічных расейцаў, паколькі большасць абхазаў таксама мае расейскае грамадзянства). Разьвіваць тут бізнэс расейцам таксама рызыкоўна — яго могуць у любы час «адціснуць». Пісаныя законы ў рэальнасьці значаць мала, у Абхазіі квітнее нэпатызм. Дарэчы, этнічны нацыяналізм тут замацаваны нават заканадаўча, напрыклад, па канстытуцыі прэзыдэнтам можа стаць толькі этнічны абхаз, прытым што тут традыцыйна шмат стагодзьдзяў жылі прадстаўнікі розных нацыянальнасьцяў, уключаючы грузінаў, армян, грэкаў, расейцаў і іншых.
Вельмі рэдкі прыклад добрага ў архітэктурным пляне сучаснага будынка.
На многіх дамах да гэтага часу бачныя дзіркі ад куляў.
Набярэжная.
Калі вельмі пастарацца, то можна знайсьці парачку «модных» ракурсаў. Але ў цэлым Сухумі не зьяўляецца тым горадам, дзе хацелася б расслабіцца. Магчыма, я прыехаў у няўдалы час, але на аснове ўбачанага цяжка ўявіць, каб дзесьці тут знайшоўся куток камфортнага гарадзкога асяродзьдзя, дзе б масава шпацыравалі людзі, сем’і зь дзецьмі і хіпстэры. Людзі вакол хмурныя, шмат нейкіх невыразных асобаў, на цябе ўсе глядзяць з падазрэньнем.
З добрага можна адзначыць якасьць большасьці дарог. З такім узроўнем разрухі чакаеш паўсюль ўбачыць забітыя лапленыя-перелапленыя дарогі, але ў гэтым пляне ў Абхазіі ўсё нядрэнна.
Хоць трапляецца і такое.
Дарогі рамантуюцца. Характэрна, што падчас рамонту ніхто нават ня думае нічога агароджваць.
Тратуары ў цэнтры добраўпарадкаваныя і выкладзеныя пліткай.
Але за яго межамі імі наогул не займаюцца.
Няважна абстаяць справы і зь ліўнёўкай. Пасьля дажджу некаторыя вуліцы проста затапляе, усюды лужыны.
Цікавая мясцовая асаблівасьць — адкрытая ліўнёўка. Выглядае як невялікія каналы. Агароджаў няма.
За паркоўкай у Сухумі ніхто ня сочыць — машыны спакойна кідаюць прама на тратуарах або на газонах, як у Расеі ў дзевяностыя.
Грамадзкі транспарт прадстаўлены маршруткамі і дробнымі жоўтымі аўтобусамі (тыя ж мадэлі, што сустракаюцца ў Сочы).
Калі верыць Вікіпедыі, тут таксама ёсьць тралейбус (адкрыты ў 1968 годзе), па 3 маршрутах ходзіць 25 машын. Праўда, мне ён ні разу не сустрэўся, а драты іржавыя і выглядаюць так, нібы ўжо даўно не выкарыстоўваюцца.
Каля рынку нават сустрэлася вылучаная аўтобусная паласа. Наколькі строга гэта правіла выконваецца, невядома.
Сьмецьцевыя кантэйнэры.
Сьветлафорная слупы звычайна выфарбаваныя ў жоўты колер. Сьветлафоры новыя і модныя. Праўда, іх у горадзе вельмі мала. Асноўных мадэляў дзьве. Адна — прамавугольная.
Другая — з круглых сэкцыяў. Адметнай асаблівасьцю Сухумі зьяўляецца дадатковая сэкцыя пасярэдзіне, на якой вядзецца зваротны адлік.
Пераходы выфарбаваныя ў чырвона-белую стужку. Разьметку абнаўляюць вельмі рэдка, таму ў многіх месцах яна даўно сьцерлася.
Расфарбоўка аўтамабіляў спэцслужбаў у дакладнасьці капіюе расейскую. Форма міліцыі і вайскоўцаў таксама нічым, акрамя нашывак, не адрозьніваецца.
Можна сустрэць масу дэталяў і аб’ектаў з савецкага мінулага, якія ў іншых краінах не захаваліся, напрыклад, гэты кіёск.
Як я ўжо пісаў раней, у Абхазіі ва ўсіх вельмі дарагія аўтамабілі. Але сустракаюцца і вельмі старыя савецкія машыны, якія і ў Расеі нячаста ўбачыш.
Вокны кіёскаў, ніжнія паверхі будынкаў і балконы заўсёды закрытыя рашоткамі (сьведчаньне таго, што востра стаіць праблема крадзяжу).
Мясцовая архітэктурная дэталь — выпуклы балкон. Сустракаецца паўсюдна, на ўсіх тыпах будынкаў.
Лягатып «Сбербанка Абхазіі» (да расейскага «Сбербанка» дачыненьня ня мае) нагадвае лягатып «Беларусбанка». Можна заўважыць, што лягатыпы амаль усіх фінансавых арганізацыяў, якія ўзьніклі на аснове рэгіянальных філіялаў Ашчадбанка СССР, утрымліваюць у сабе набор некаторых падобных прыкмет.
Вулічнай рэклямы мала, і ўся яна належыць мясцовым сотавым апэратарам.
Парк.
Рынак.
Абхазскі мурал.
...
Што можна напрыканцы сказаць пра Абхазію? Тут магло бы быць вельмі добра.
Але замест гэтага ў Абхазіі бардак і разруха. Тут не асабліва імкнуцца нешта ў сябе зьмяняць, лічачы за найлепшае жыць за кошт эксплюатацыі ґеаґрафічнага становішча (замест таго, каб песьціць турыстычную галіну, яе неміласэрна эксплюатуюць, нічога асабліва ня робячы для паляпшэньня сытуацыі) і расейскіх датацыяў (у 2016 годзе зь бюджэту РФ Абхазія атрымала каля
Памылка на сайце: немагчыма паказаць сьпіс валютаў, бо функцыя функция currencies() ня вызначаная. Крыварукі аўтар выпадкова зацёр патрэбны файл. Бэкапы, гіт - не, ня чулі :(
), вялікая частка якіх стандартна раскрадаецца. Усе праблемы можна дзяжурна апраўдваць міжнародным непрызнаньнем і наступствамі вайны (хоць яна скончылася 23 гады таму). Адзінай магчымасьцю неяк зьмяніць сытуацыю была б нармалізацыя адносінаў з Грузіяй, але для гэтага давялося б адмовіцца ад сувэрэнітэту, а абхазы на гэта ніколі ня пойдуць (нават калі б чыста гіпатэтычна і захацелі б, то гэтага не дала б ім зрабіць сёньняшняя ўлада ў Расеі, якая па такіх ключавых пытаньнях курыруе абхазскую палітыку). Таму ў набліжэйшай пэрспэктыве чакаць нейкіх зьменаў не даводзіцца.